PPK kalkulator – jawny kalkulator PPK, zasady, symulacja, obliczenia, opinie, analiza Pracowniczego Planu Kapitałowego

W listopadzie zeszłego (2018) roku, tuż po podpisaniu przez Prezydenta ustawy o Pracowniczych Planach Kapitałowych (PPK) powstał pierwszy artykuł systematyzujący sprawę i podejmujący próbę analizy opłacalności oszczędzania w PPK, płynących z niego korzyści i związanych z nim zagrożeń: PPK (Pracownicze Plany Kapitałowe) zasady, od kiedy, dla kogo, analiza, wyliczenia. Kalkulator PPK. Jego treść daje dobre podstawy do dalszej analizy tematu, którą planowałem przeprowadzić już wtedy, gdy powstał pierwszy artykuł.
Nie chciałem tego robić od razu. Wolałem aż sprawy się uleżą i poukładają. Dzisiaj chyba nadszedł czas, by zrobić w tym temacie kolejny krok i przyjrzeć się PPK od strony czysto ekonomicznej.
Poniższy materiał jest analizą, która nie ma odpowiednika w dostępnych w tej chwili w internecie materiałach. Nie znalazłem nigdzie niczego podobnego. Sądzę więc, że lektura tego artykułu (mimo, że nie będzie krótka ani lekka), może przynieść Ci sporo nowego materiału do przemyśleń, rzucić nowe światło na sprawę, a na pewno zdecydowanie rozwiać kilka wątpliwości i pomóc w podjęciu najlepszej dla siebie decyzji. Chciałbym by tak się właśnie stało.
Wpis jest bardzo szczegółowy i dogłębnie opisuje poruszone w nim tematy. Jeżeli nie chcesz wnikać w niektóre elementy aż tak głęboko, to przechodź dalej. Końcowe wyliczenia są najważniejsze. Jeżeli w wyliczeniach coś będzie niejasne, zawsze będziesz mógł wrócić do odpowiedniej części opisowej i przeczytać wyjaśnienie.
Poza tym, czy skrót nazwy mojego bloga Pieniądze Pod Kontrolą nie brzmi jakoś znajomo? 🙂

Postawmy więc proste pytanie:

Czy uczestnictwo w PPK się opłaca, czy nie?

Tradycyjnie na proste pytania nie ma prostej odpowiedzi, ale wspólnie, krok po kroku jak zwykle znajdziemy ją.
Zanim jednak przejdę do samej analizy, muszę się do czegoś przyznać.
W poprzednim artykule pierwotnie znajdował się fragment, w którym analizowałem prognozy zysków z PPK na podstawie wyników jakie osiągnęły przez 19 lat Otwarte Fundusze Emerytalne (OFE). Działają one dokładnie w tym samym środowisku inwestycyjnym, w którym będą działały fundusze obsługujące PPK. Logika postępowania była jak najbardziej właściwa i uprawniona, gdyby nie jedno ale. W obliczenia wkradł się drobny błąd matematyczny, który istotnie wpłynął na wynik końcowy i płynące z niego wnioski. Rzecz zauważyłem po kilku godzinach od publikacji i wadliwe dane zostały usunięte. Analizę przeprowadziłem jeszcze raz. Dzisiaj do niej wrócimy, ponieważ stanowi istotny fundament dający podstawy do oceny opłacalności udziału w PPK i doskonale wpisuje się w treść tego artykułu.

Kalkulator PPK

Gdy w listopadzie 2018 publikowałem pierwszy artykuł o PPK w internecie istniał tylko jeden kalkulator PPK (na stronie Polskiego Funduszu Rozwoju). To w nim przeprowadziłem pierwsze symulacje. Wskazywałem też na wątpliwości co do przyjętych w nim parametrów i błędy, które zawierał. Dzisiaj tego kalkulatora już nie ma. Strona, na której był kalkulator automatycznie przenosi nas obecnie pod nowy adres i nowy kalkulator: https://www.mojeppk.pl/kalkulator.
W internecie pojawiło się też mnóstwo alternatywnych kalkulatorów. Wystarczy w wyszukiwarkę wpisać hasło: „kalkulator ppk” i zostaniemy zasypani kalkulatorami (kilka pierwszych pozycji w wyszukiwaniu to pozycje wykupione, oznaczone opisem „Reklama”). Górne pozycje zajmują kalkulatory udostępnianie przez banki, instytucje finansowe, towarzystwa ubezpieczeniowe, czyli prawdopodobnie tych, których stać by zapłacić za najwyższe pozycje w wyszukiwarce. W ciemno można przyjąć, że dla większości z tych kalkulatorów prawdopodobnie podstawowym zadaniem jest ściągnięcie internauty na stronę. Nie neguję ich przydatności, ale na oficjalnej stronie PPK można policzyć to samo. Nie wnoszą więc do sprawy żadnej nowej wartości. Poza tym mają cechę, której osobiście bardzo nie lubię we wszystkich gotowych kalkulatorach (dotyczy to też oficjalnego kalkulatora na stronie PPK). Nie widać w nich co tak naprawdę liczy kalkulator. Formuła według której wykonywane są obliczenia jest niedostępna i zaszyta wewnątrz kalkulatora. Skąd mam więc wiedzieć, czy podawany wynik jest prawdziwy? Jak mam to sprawdzić? Do dyspozycji mam tylko kilka ramek, do których wprowadzam dane wejściowe i dostaję tylko wynik, obliczony nie wiadomo jak. Co stało na przeszkodzie by oprócz wyniku ujawnić i opisać formułę, według której prowadzone są obliczenia? Tym bardziej, że (jak można było zobaczyć w poprzednim artykule o PPK) nawet kalkulator na oficjalnej stronie zawierał błędy. Zdecydowałem się więc na stworzenie kalkulatora z jawnymi formułami obliczeniowymi, tak by każdy z nas mógł mieć pewność, co do uzyskanych z niego wyników. Nie widzę innej drogi. Nie ufałem i nie mam zamiaru ufać kalkulatorom działającym na zasadzie ślepego użytkownika. Temat bezpieczeństwa finansowego jest dla mnie zbyt ważny, by ślepo zdawać się na kalkulacje robione przez czarną skrzynkę, która wypluje mi gotowy wynik.

Jawny kalkulator PPK

Zanim przejdziemy do pierwszych symulacji stworzymy jawny kalkulator PPK, czyli kalkulator w którym wszystkie formuły obliczeniowe będą jawne i dostępne do analizy dla każdego użytkownika. Dzięki temu z pełnym spokojem będziemy mogli przyjąć i przeanalizować otrzymane z niego wyniki. Na własne potrzeby będzie można je również modyfikować, gdy zajdzie taka potrzeba (np. związana ze zmianą w zasadach). Porównamy je też z wynikami z oficjalnego kalkulatora.

UWAGA!
Wszystkich dociekliwych czytelników (a wiem, że jest Was wielu, bo często piszecie do mnie) bardzo proszę o uważną analizę przygotowanego materiału. Jeżeli pojawią się wątpliwości, piszcie do mnie od razu. Chciałbym, żeby przedstawione tu narzędzie było wolne od jakichkolwiek wątpliwości i w 100% wiarygodne. Analiza tematu przez tysiące par oczu jest zawsze lepsza niż ta, wykonana przez jedną parę.

Oczywiście zdaję sobie sprawę, że nie mam szans przebić się w wyszukiwarce Google przez całe stado kalkulatorów, które mają wykupione gwarantowane pozycje w wynikach wyszukiwania. W związku z tym zasięg jawnego kalkulatora PPK może pozostać niewielki, chyba że Ty i inni czytelnicy pomożecie w propagowaniu go. Siła udostępnień i poleceń dla innych użytkowników internetu często bywa nieograniczona. To jedyna siła, która może przebić się przez budżety reklamowe banków, ubezpieczalni i instytucji finansowych. Proszę więc, podziel się informacją o jawnym kalkulatorze PPK ze swoimi znajomymi. Zróbmy to dla siebie nawzajem. To sprawa, która dotyczy ogromnej ilości dorosłych, którzy muszą podjąć odpowiedzialną i istotną dla własnej przyszłości decyzję. Niech każdy ma szansę podjąć ją świadomie, na podstawie solidnej wiedzy. Udostępnij ten artykuł innym.
Z góry dziękuję!

Założenia jawnego kalkulatora PPK

Zanim zaczniemy konstruować jawny kalkulator PPK musimy przyjąć kilka założeń określających jego podstawową funkcjonalność.

1. Wpłaty do PPK (zgodnie z założeniami twórców) będą pochodziły z 3 źródeł. Od nas samych, od pracodawcy i z dopłat państwowych. Wysokość tych wpłat może być różna i mogą zmieniać się z czasem, ze względu na zmianę wysokości wynagrodzenia, itp.

2. Chcę by kalkulator uwzględniał możliwość zmiany wynagrodzenia na zasadzie średniej procentowej zmiany rocznej.

3. Chcę również by kalkulator liczył i podawał wartości wysokości kapitału oraz odsetek dla każdego źródła wpłat osobno. Oznacza to, że chcę widzieć, jaka wartość kapitału i odsetek pochodzi z moich wpłat, jaka wartość kapitału i odsetek pochodzi z wpłat pracodawcy i oczywiście to samo, jeżeli chodzi o wpłaty państwowe. Pozwoli mi to porównać ze sobą wartości cząstkowe i zobaczyć na ile istotna dla całego portfela jest każda z tych części.

4. Ponadto chcę by kalkulator prezentował nie tylko wartości końcowe, ale również wartości pośrednie dla wszystkich kolejnych lat oszczędzania, dla wszystkich kwot wymienionych w punkcie powyżej.

5. Kalkulator powinien obliczać wartość wypłaty jaką otrzymam, jeżeli zdecyduję się wcześniej zrezygnować z udziału w PPK. W takiej sytuacji wypłata będzie obciążona dodatkowymi podatkami, które pomniejszą kwotę końcowej wypłaty.

Tutaj istotna uwaga!
Od czasu mojej poprzedniej publikacji na ten temat (a minęło już kilka miesięcy) nie znalazłem nigdzie kalkulatora, który liczyłby te wartości. Żadne z dostępnych obecnie narzędzi nie daje odpowiedzi na pytanie ile pieniędzy wpłynie na moje konto, gdy zdecyduję się na rezygnację z udziału w PPK i wcześniejszą wypłatę pieniędzy. Próbę wykonania prostej kalkulacji w tej kwestii podjąłem w poprzednim artykule na temat PPK i … przez kilka miesięcy nie dostałem żadnej krytycznej uwagi na temat ewentualnego błędu w obliczeniach. Zakładam więc, że schemat obliczeń, który zastosowałem w oparciu o tekst ustawy o PPK jest poprawny. Wykorzystam go więc w naszym kalkulatorze, dzięki czemu będziemy w stanie określić realną kwotę, jaką odzyskamy z PPK w przypadku wcześniejszej rezygnacji i wypłaty jeszcze przed uzyskaniem wieku 60 lat (uprawniającego do wypłaty bez potrącania dodatkowych podatków).

6. Kalkulator będzie obliczał przybliżoną wartość miesięcznej wypłaty (emerytury) po zakończeniu okresu oszczędzania i rozpoczęciu okresu wypłat.

7. Kalkulator uwzględni upływ czasu i policzy rzeczywistą siłę nabywczą otrzymanej miesięcznej wypłaty, tak by można było ocenić faktyczną wartość otrzymywanych z PPK pieniędzy.

8. Kalkulator umożliwi obliczenie wartości zgromadzonego kapitału przy całkowitej rezygnacji z PPK pozwalając na porównanie z efektem osiągniętym w PPK.

Ufff … to już chyba wszystkie wymagania jakie chciałbym postawić naszemu kalkulatorowi. Możemy powoli rozpocząć jego konstruowanie.

Dane wejściowe kalkulatora

Ze względu na wymagania jakim ma sprostać kalkulator, potrzebnych będzie sporo danych wejściowych, na których będą oparte obliczenia. Większości z nich nie będzie trzeba zmieniać (domyślne dane wprowadziłem już do arkusza), ale jeżeli będzie taka potrzeba to zawsze można je edytować. Choćby po to, by poeksperymentować. Poza tym życie często potrafi zaskakiwać, więc elastyczny arkusz zawsze się przyda.

Przyjrzyjmy się zatem danym wejściowym (w arkuszu wyglądają tak jak na obrazku poniżej, zgrupowane w sekcji o zaskakującej nazwie: „Parametry startowe”).

Twój wiek na początku i końcu oszczędzania
Pierwsze dwa pola nie wymagają specjalnych tłumaczeń. Są to po prostu: Twój wiek na początku oszczędzania (czyli w momencie przystąpienia do PPK), oraz Twój wiek na końcu oszczędzania (czyli w momencie w którym decydujesz się zakończyć oszczędzanie i rozpocząć wypłatę w formie emerytury). W przypadku wieku na końcu oszczędzania warto pamiętać, że nie może być on niższy niż 60 lat (zgodnie z ustawą o PPK). W przeciwnym wypadku od wypłaconych kwot trzeba będzie odprowadzić przewidziane ustawą podatki (o tym szczegółowo będę pisał nieco niżej).

Aktualne wynagrodzenie brutto
Dlaczego brutto? Bo od kwot brutto obliczane są wszystkie składki do PPK. Jeżeli nie wiesz ile zarabiasz w kwocie brutto i znasz tylko swoją pensję „na rękę” (czyli netto), to możesz to przeliczyć korzystając z jednego z internetowych kalkulatorów netto/brutto lub według prostego przelicznika, który podaję poniżej. Przelicznik jest banalnie prosty:

Przykład:
Załóżmy, że zarabiasz 3000 netto (na rękę). Oznacza to, że kwota brutto Twojego wynagrodzenia (na najbardziej powszechnej formie zatrudnienia na umowę o pracę) wynosi dokładnie: 4 210,18 PLN.
Obliczając to według powyższego wzoru otrzymamy:

3 000 / 0,71 = 4 225,35 PLN

Różnica (błąd) wynosi 15,17 PLN, czyli 0,3%. Jest pomijalnie mały dla naszych obliczeń.

Roczny wzrost wynagrodzenia
Jest to średni, procentowy roczny wzrost Twojego wynagrodzenia. Zakładamy, że o taki procent każdego roku będzie rosło Twoje wynagrodzenie.
Domyślnie wprowadziłem wartość 2,8% z dwóch zasadniczych powodów. Po pierwsze jest to domyślna wartość dla oficjalnego kalkulatora, a po drugie jest to średni wzrost wynagrodzenia z kilku ostatnich lat w Polsce, na postawie danych statystycznych publikowanych przez GUS. Zapewne dlatego został przyjęty jako domyślny w oficjalnym kalkulatorze.
Jeżeli zmiana wynagrodzenia w Twoim przypadku może być lub jest inna, po prostu wprowadź swoją wartość.

Wpłata powitalna
Jest to jednorazowa wpłata jakiej dokonuje państwo na Twoje konto w PPK. Dzieje się tak tylko przy pierwszym przystąpieniu do PPK. Z wpłaty tej możesz skorzystać dopiero po przekroczeniu 60 roku życia. Jeżeli zdecydujesz się dokonać wypłaty z PPK wcześniej niż po ukończeniu 60 roku życia, to ta wpłata zostanie przez Ciebie utracona i państwo zatrzyma ją dla siebie.
Wprowadziłem wartość 250 PLN (zgodnie z ustawą) i jest mało prawdopodobne, by w najbliższym czasie uległa zmianie.

Dopłata roczna
Jest to dopłata, którą w każdą rocznicę uczestnictwa w PPK państwo będzie wpłacało na Twoje konto. Podobnie jak w przypadku wpłaty powitalnej dostęp do tych pieniędzy uzyskasz dopiero po przekroczeniu 60-tki. Wysokość wpłaty ustawa określiła na 240 PLN/rok i taką wpisałem do arkusza.

Roczny wzrost dopłaty
W poprzednim kalkulatorze PPK znajdowała się informacja na temat rocznego wzrostu dopłaty państwowej (widać ten zapis w zrzutach ekranie w poprzednim artykule o PPK – tam też zwracałem na to uwagę). W obecnym kalkulatorze jej nie ma.
Zdecydowałem się zostawić ten parametr, pomimo tego, że raczej w najbliższych latach nie ma co liczyć na stały, roczny wzrost dopłaty od państwa. Jeżeli jednak się pojawi, to tutaj jest miejsce na wpisanie go. Na razie musimy przyjąć wartość 0%.

Podstawowy udział pracownika w PPK
To kwota jaką ze swojej kieszeni będziesz wpłacać do PPK. Podstawowa, domyślna wpłata to 2% od kwoty brutto wynagrodzenia (taką wartość domyślnie ustawiałem w arkuszu). Jest wpłacana od kwoty netto (na rękę) z Twojego wynagrodzenia.

Przykład:
Jeżeli zarabiasz 3 000 PLN na rękę, to do PPK odprowadzisz 2% od kwoty brutto (równej 4 210,19 PLN), czyli 84,20 PLN. Twoje wynagrodzenie na rękę pomniejszy się więc o 84,20 PLN. Zamiast 3 000 PLN na rękę dostaniesz teraz 2 915,80 PLN.

Osoby najmniej zarabiające (mniej niż 120% minimalnego wynagrodzenia w danym roku) będę miały możliwość zmniejszenia swojego udziału poniżej 2%, ale nie mniej niż 0,5% wynagrodzenia brutto.

Dodatkowy udział pracownika w PPK
Na własne życzenie możesz swój udział w PPK zwiększyć maksymalnie do 4% wynagrodzenia brutto. W związku z tym w tą pozycję możesz wpisać wartość nie większą niż 2% (2% płacisz już obligatoryjnie w ramach składki podstawowej). Domyślnie wpisałem 0%, ponieważ taka wartość będzie przyjęta automatycznie dla każdego przystępującego do PPK.

Podstawowy udział pracodawcy w PPK
To wpłata jaką odprowadzi pracodawca na Twoje konto w PPK. Domyślna wartość to 1,5% wysokości wynagrodzenia brutto.

Dodatkowy udział pracodawcy w PPK
Łączna wartość wpłat od pracodawcy nie może przekroczyć 4% wartości wynagrodzenia brutto. Obligatoryjnie pracodawca będzie płacił 1,5%. W rubrykę tą można więc wpisać wartość nie większą niż 2,5%.
Pracodawca najprawdopodobniej z własnej woli nie będzie wpłacał więcej niż 1,5%, a ewentualne uzyskanie większej wpłaty może być wynikiem np. Twoich negocjacji z pracodawcą. Domyślnie wprowadziłem 0% i jest to wartość domyślna przy przystąpieniu do PPK.

Roczna stopa zwrotu z inwestycji
Jest to jeden z kluczowych parametrów mających bezpośredni wpływ na ostateczną kwotę pieniędzy, jaką uzyskasz w efekcie oszczędzania w PPK. Poświęcę tej kwestii nieco więcej miejsca.
Wartość domyślna w moim Jawnym kalkulatorze PPK to 4,1%. W oficjalnym państwowym kalkulatorze PPK to 3,5%. Dlaczego? Oficjalny kalkulator pomija kwestię kosztów zarządzania funduszami, w które będą inwestowane Twoje pieniądze. Ustawa o PPK określa te koszty na poziomie 0,6% dając możliwość funduszom inwestycyjnym do pobierania takiej opłaty za zarządzanie kapitałem. W praktyce będzie to wyglądać tak, że pieniądze wpłacane do PPK automatycznie będą przekazywane do wybranego funduszu inwestycyjnego, a on w Twoim imieniu będzie inwestował je w wybrane papiery wartościowe. Za te czynności fundusz będzie pobierał raz w roku opłatę, której wartość nie może przekroczyć 0,6% kapitału. W praktyce oznacza to, że fundusz po prostu tyle pobierze, pomniejszając o tą wartość zgromadzony przez Ciebie kapitał. Przekłada się to bezpośrednio na roczną stopę zwrotu z inwestycji. Żeby osiągnąć zakładaną przez oficjalny kalkulator PPK wartość 3,5% to w praktyce fundusze muszą zarobić 3,5% + 0,6% opłaty dla funduszu. Rzeczywista roczna stopa zwrotu z inwestycji musi być równa 4,1%.
W zawiązku z tym, że założeniem mojego Jawnego kalkulatora PPK jest maksymalna transparentność, to zdecydowałem się na wyraźne zaznaczenie występowania tych kosztów w kalkulatorze. Stąd zamiast 3,5% występujących w oficjalnym kalkulatorze PPK, mamy 4,1% w Jawnym kalkulatorze PPK.

W tym miejscu doszliśmy do kwestii, o której wspomniałem na początku artykułu, a związanej z popełnionym przeze mnie kiedyś matematycznym błędem w obliczeniach. Rozważmy ją wiec jeszcze raz. Pytanie brzmi: czy założona w kalkulatorze PPK stopa zwrotu na poziomie 4,1% jest możliwa do osiągnięcia przez fundusze inwestycyjne w długim, kilkunasto lub kilkudziesięcioletnim okresie inwestowania?
Przypomnę, że pieniądze gromadzone w PPK będą inwestowane na rynku kapitałowym za pośrednictwem funduszy inwestycyjnych. Coś Ci to przypomina? Oczywiście że tak! Cześć naszych pieniędzy (w ramach II filaru) leży bowiem do dzisiaj (choć już niedługo się to zmieni) w Otwartych Funduszach Inwestycyjnych. Otwarte Fundusze Inwestycyjne to nic innego jak fundusz stworzony na potrzeby inwestowania pieniędzy pochodzących z naszych wynagrodzeń w ramach II filara emerytalnego w instrumenty finansowe na rynku kapitałowym. Czyli dokładnie tak samo jak będzie w przypadku PPK. Co więcej, tych inwestycji w ramach PPK będą dokonywały te same instytucje finansowe (np. towarzystwa funduszy inwestycyjnych), które robiły to do tej pory w ramach OFE. Można powiedzieć, że co do idei nic się nie zmienia. Różne są tylko nazwy. Oceniając dzisiaj możliwość osiągnięcia określonej stopy zwrotu z inwestycji nie trzeba więc wróżyć z fusów. Wystarczy prześwietlić wyniki jakie do tej pory osiągały OFE. Spodziewanie wyniki funduszy w ramach PPK będą podobne. Żadne symulacje nie oddadzą rzeczywistych możliwości funduszy lepiej niż ich prawdziwe wyniki z wielu lat działalności. Zakres danych jakimi dysponujemy ma swój początek w momencie startu OFE w roku 1999. Aktualnie trwa 20 rok ich działalności. Mamy więc do dyspozycji wyniki z 19 pełnych lat działalności (20 rok jeszcze trwa).
Zobaczmy jak wyglądają wyniki OFE z 19 lat działalności:

Istotna jest dla nas ostatnia kolumna: zmiana od początku działalności [%]. W kolumnie tej widzimy o ile wzrósł kurs jednostki uczestnictwa funduszu od początku jego funkcjonowania. Wyniki wszystkich funduszy zawierają się w przedziale 266% – 382%, przy czym zdecydowana większość osiągnęła wynik na poziomie 300%. Teraz pozostaje tylko policzyć ile to jest rocznie, wiedząc że jest to wynik z 19 lat.
Przyjmując średni wynik na poziomie 300% otrzymamy, że roczna stopa zwrotu z kapitału to: 5,95%

Informacja:
Średnia roczna stopa zwrotu to wynik z rozwiązania równania:

gdzie: x – średnia roczna stopa procentowa

Innymi słowy pytamy jaka powinna być stopa procentowa (x) żeby po 19 latach z 1 złotówki otrzymać 3 złote.
Zadanie sprowadza się do obliczenia wyniku z:

Wynikiem jest (w zaokrągleniu do 3 miejsc po przecinku) 1,0595 co wprost przekłada się na 5,95%

5,95% to wiarygodna, możliwa do osiągnięcia, rzeczywista stopa zwrotu. Trudno o bardziej wiarygodne dane, niż te, osiągnięte w rzeczywistości przez 19 lat i kilkanaście niezależnych towarzystw inwestycyjnych. Tym bardziej, że w tym czasie miały miejsce chyba wszystkie istotne wydarzenia rynkowe, które miały istotny wpływ na wynik wszystkich funduszy. Mam na myśli m.in: hossę i bessę na rynku akcji (nawet niejedną), krachy giełdowe, kryzys globalny, bańki spekulacyjne w kilku branżach (IT, nieruchomości, surowce), wojny (np. zajęcie Krymu), zmiany geopolityczne, kryzysy walutowe (np. kryzys w strefie EURO), nienaturalne wahania cen surowców i metali szlachetnych (gaz, miedź, złoto) itd. …

Założona w kalkulacji średnia roczna stopa zwrotu w wysokości 4,1% jest jak najbardziej możliwa do osiągnięcia (nawet z lekkim marginesem bezpieczeństwa).

Koszt zarządzania funduszem
To koszt zarządzania naszym kapitałem potrącany jako wynagrodzenie dla obsługującego nasze pieniądze funduszu inwestycyjnego, o którym wspomniałem powyżej przy okazji omawiania rocznej stopy zwrotu z inwestycji. Jego wysokość określa ustawa o PPK i wynosi 0,6%. Taką wartość wpisałem w arkuszu.

Inflacja
Tutaj niewiele trzeba tłumaczyć. To po prostu średnia inflacja jakiej spodziewamy przez cały czas oszczędzania w PPK. W kalkulatorze dzięki temu parametrowi możemy ocenić realną wartość pieniędzy i ich rzeczywista siłę nabywczą po kilkunastu / kilkudziesięciu latach. Inflacja jest bowiem wskaźnikiem utraty rzeczywistej wartości pieniądza w czasie.

Podatek od dochodów kapitałowych
To powszechnie znany „podatek Belki”, czyli podatek jaki płacimy od dochodów kapitałowych. Obecnie wynosi 19% i niewiele wskazuje na to by w najbliższym czasie zmienił się na niższy 🙂

Właśnie dobrnęliśmy do końca omawiania parametrów wejściowych kalkulatora. Przy okazji (jak zapewne dało się zauważyć) przemyciłem sporo wiedzy na temat funkcjonowania PPK. Zakładam, że podana w takiej formie jest łatwiejsza do strawienia i zdecydowanie lepiej zapada w pamięć.
Pora przejść do następnej części kalkulatora.

Efekty oszczędzania

W tej części znajdują się najistotniejsze wyniki obliczeń, oraz dodatkowe pola pozwalające na modyfikację obliczeń związanych ustalaniem przybliżonej miesięcznej emerytury wypłacanej z PPK.
Jeżeli chodzi o korzystanie z tej części arkusza, to nie zalecam modyfikacji komórek, w których wartości wpisane są kolorową czcionką. Kolorowa czcionka oznacza, że wartość w komórce jest efektem obliczeń zawartej w tej komórce formuły. Jej modyfikacja zapewne doprowadzi do uzyskania wadliwych wyników w tej i w innych komórkach arkusza.
Swobodnie edytować można komórki, w których czcionka ma kolor czarny.

Ten fragment arkusza znajduje się na prawo do poprzednio omawianej sekcji (kolumny „K” do „O” arkusza) i wygląda tak:

Należy się kilka słów komentarza do poszczególnych pól.

Zgromadzony kapitał
W polu tym znajduje się wynik obliczeń zgromadzonego w czasie oszczędzania kapitału wraz ze wszystkimi dopłatami, odsetkami, itp. Dokładnie tyle uda Ci się nazbierać na końcu procesu oszczędzania. Od tej kwoty będą liczone wszystkie wypłacane Ci kwoty.
Nie zmieniaj zawartości tej komórki!

Jednorazowa wypłata
Wypłatę pieniędzy można rozpocząć po osiągnięciu 60 roku życia. Wypłata podzielona jest na 2 części. Pierwsza część to wypłata jednorazowa (do 25% wartości zgromadzonego kapitału).
Wypłata kwoty większej niż 25% wartości kapitału w formie wypłaty jednorazowej nakłada obowiązek zapłaty potrąceń i podatków podobnie jak przy wcześniejszym zakończeniu uczestnictwa w PPK.
Domyślnie wprowadziłem wartość maksymalną, czyli 25%.

Czas trwania wypłat
Druga część wypłaty, to wypłata w formie rat, rozłożonych na minimum 10 letni okres czasu (czyli 120 rat lub więcej). Wypłata w mniejszej liczbie niż 120 rat nakłada obowiązek zapłaty potrąceń i podatków, podobnie jak przy wcześniejszym zakończeniu uczestnictwa w PPK.
Domyślnie do kalkulatora wprowadziłem okres minimalny: 10 lat.

Oprocentowanie kapitału do wypłat
W kalkulatorze istnieje rozróżnienie pomiędzy okresem oszczędzania i okresem wypłat. W okresie oszczędzania gromadzimy środki wpłacając kolejne pieniądze (do 60 roku życia), a w okresie wypłat konsumujemy zaoszczędzone pieniądze w formie comiesięcznych rat. W każdym z tych okresów przyjęta jest inna stopa zwrotu z kapitału. O stopie w okresie oszczędzania (4,1%) pisałem powyżej. W okresie wypłat w oficjalnym kalkulatorze PPK przyjęto stopę zwrotu na poziomie 2,75%, co po doliczeniu kosztów zarządzania (0,6%) daje wartość 3,35%. Skąd bierze się różnica pomiędzy stopą zwrotu w okresie oszczędzania i okresie wypłat?
Otóż, ustawodawca (w Art.40 Ustawy) przewidział, że wraz z wiekiem pracownika, gromadzony kapitał powinien być inwestowany w coraz bezpieczniejsze aktywa. Przesunięcie ma następować z aktywów udziałowych (bardziej ryzykownych, jak: np. akcje spółek), w kierunku aktywów dłużnych (mniej ryzykownych, jak: obligacje, lokaty, itp.). Przesunięcie aktywów w kierunku instrumentów mniej ryzykownych, a jednocześnie mniej zyskownych musi skutkować obniżeniem możliwej do osiągnięcia stopy zwrotu. Stąd prognozowany spadek z 4,1% do 3,35%.
Przyjąłem poziom identyczny jak ten w oficjalnym kalkulatorze PPK.

Wartość miesięcznej wypłaty
To nic innego jak prognozowana wartość stałej wypłaty jaką co miesiąc powinna wpływać z PPK na Twoje konto przez cały okres wypłat. I chyba nic więcej tłumaczyć tutaj nie trzeba.

Siła nabywcza na początku wypłat
Wartość miesięcznej wypłaty tak naprawdę niewiele nam mówi, bo jest to wartość, która odnosi się do chwili obecnej. Ta sama kwota obecnie ma zupełnie inną rzeczywistą siłę nabywczą niż będzie miała za 20 albo 30 lat. Bardziej obrazowa jest wartość rzeczywistej siły nabywczej, czyli przeliczenie kwoty którą otrzymamy np. za 20 lat na dzień dzisiejszy. Kluczowa jest tutaj inflacja. To ona odpowiedzialna jest za utratę wartości pieniędzy.

Przykład:
Załóżmy, że za 10 lat otrzymamy kwotę 500 PLN. Jaka będzie jej rzeczywista siła nabywcza?
Zakładając, że inflacja wynosi np. 3%, to siła nabywcza wyniesie:

Oznacza to, że 500 PLN, które otrzymamy za 10 lat będzie warte tyle, co 368,71 PLN dzisiaj.

Z tej komórki arkusza odczytasz więc wartość jaką będą miały pieniądze, które otrzymasz na początku okresu wypłat w przeliczeniu na dzień dzisiejszy.

Siła nabywcza na końcu wypłat
Ze względu na to, że wypłata rat będzie trwała co najmniej 10 lat, to w tym czasie nastąpi kolejna strata rzeczywistej siły nabywczej otrzymywanej wypłaty. W tej komórce poznasz rzeczywistą wartość wypłaty na końcu okresu wypłat w przeliczeniu na dzień dzisiejszy.

Siła nabywcza jednorazowej wypłaty
Tu już wszystko wydaje się jasne. Wartość pierwszej, jednorazowej wypłaty w przeliczeniu na dzień dzisiejszy.

Czas na obliczenia

Po sporej dawce danych na temat podstawowych zasad PPK czas na pierwsze obliczenia. Dokonamy obliczeń w dwóch kalkulatorach wprowadzając identyczne dane. Najpierw użyjemy oficjalnego kalkulatora PPK, a potem mojego Jawnego kalkulatora PPK i porównamy wyniki.

Oficjalny kalkulator PPK
Wprowadziłem następujący zestaw danych:
Twój wiek na początku oszczędzania: 35 lat
Twój wiek na końcu oszczędzania: 60 lat
Aktualne wynagrodzenie brutto : 4 210,00 PLN
Roczny wzrost wynagrodzenia: 2,80 %
Podstawowy udział pracownika: 2,00 %
Dodatkowy udział pracownika: 0,00 %
Podstawowy udział pracodawcy: 1,50 %
Dodatkowy udział pracodawcy: 0,00 %
Roczna stopa zwrotu z inwestycji: 3,50 % (oficjalny kalkulator pomija kwestię 0,6% kosztów obsługi kapitału przez fundusz inwestycyjny)
Jednorazowa wypłata: 25,00 %
Czas trwania wypłat: 10,00 lat
Oprocentowanie kapitału do wypłat: 2,75 % (oficjalny kalkulator pomija kwestię 0,6% kosztów obsługi kapitału przez fundusz inwestycyjny)

Kalkulator wyświetlił następujące wyniki:

Porównajmy te wyniki z wynikami jawnego kalkulatora PPK

Jawny kalkulator PPK
Oczywiście do jawnego kalkulatora wprowadzamy te same dane wejściowe, pamiętając o tym, że Jawny kalkulator PPK uwzględnia koszt zarządzania funduszami (0,6%). Pozycje: Roczna stopa zwrotu z inwestycji oraz Oprocentowanie kapitału do wypłat należy powiększyć o tą wartość.
Do jawnego kalkulatora wprowadzimy więc:
Roczna stopa zwrotu z inwestycji: 4,1% ( = 3,50 % + 0,6%)
Oprocentowanie kapitału do wypłat: 3,35% ( = 2,75 % + 0,6%)
Pozostałe dane są identyczne.

Jawny kalkulator PPK podał następujące wyniki:

Porównanie wyników kalkulatorów PPK
Dla łatwiejszej analizy zestawmy wyniki uzyskane z obu kalkulatorów obok siebie i zobaczmy jak wyglądają. Wyniki z jawnego kalkulatora PPK zaokrągliłem do 1 PLN, podobnie jak ma to miejsce w oficjalnym kalkulatorze PPK.

Jak widać na powyższym zestawieniu różnica z obliczeń pojawiła się tylko w pierwszej rubryce i wynosi 1 PLN. Różnica o 1 PLN na kwocie 105 629 PLN uznałem za nieistotną, tym bardziej, że zapewne wynika wyłącznie z zaokrągleń na dalekich miejscach po przecinku przy obliczaniu wartości cząstkowych tworzących tą sumę.
Można więc przyjąć, że formuły obliczeniowe tworzące jawny kalkulator PPK dość dobrze odwzorowują metodologię przyjętą do obliczeń w oficjalnym kalkulatorze PPK.
Trafne odwzorowanie formuł to jednak nie wszystko. Teraz należy bowiem zadać pytanie, czy obliczenia według tych formuł są zgodne ze sztuką?
W mojej opinii generalnie tak, choć mam jedną wątpliwość, którą muszę się podzielić (bo przecież tworzę jawny kalkulator, więc wszystko mus być jawne).
Po otworzeniu Jawnego kalkulatora PPK zauważysz na pewno, że jeden z wierszy jest ukryty. To wiersz numer 20. Co w nim jest? Jest w nim Rzeczywista roczna stopa zwrotu.
Dlaczego tu jest i dlaczego jest ukryta?
Podczas tworzenia formuł ustawicznie występowała stała różnica pomiędzy wynikiem obu kalkulatorów. Oficjalny kalkulator pokazywał zawsze większe kwoty niż kalkulator jawny. Po analizie stron z informacjami o oficjalnym kalkulatorze PPK, na jednej z nich znalazłem krótką wzmiankę, że kalkulator oblicza wartości odsetek od kapitału według rocznej skali oprocentowania ale (tu UWAGA) przyjmuje miesięczną kapitalizację! W praktyce oznacza to, że w kalkulatorze kapitalizacja odsetek następuje co miesiąc i już w następnym miesiącu pracują one w ramach oprocentowanego kapitału. W praktyce oznacza to, że przyjęte w oficjalnym kalkulatorze PPK oprocentowanie 3,5% w rzeczywistości jest wyższe. Jakie? Policzmy.
Najpierw policzmy ile z rocznego oprocentowania przypada na jeden miesiąc:

A teraz policzmy jakie wyjdzie rzeczywiste roczne oprocentowanie przy miesięcznej kapitalizacji:

Oznacza to, że zamiast 3,5% kalkulator przyjmuje rzeczywistą stopę oprocentowania 3,56%.
Po uwzględnieniu tej informacji różnica między wynikami z obu kalkulatorów zniknęła.
W komórce tej uwzględniam również koszt zarządzania funduszami (0,6%).
Podsumowując, Rzeczywista roczna stopa zwrotu (która w kalkulatorze znajduje się w ukrytym wierszu numer 20) to stopa zwrotu uwzględniająca miesięczną kapitalizację odsetek oraz koszt zarządzania funduszami (0,6%).
Wróćmy jednak do pytania, czy obliczenia według takiej formuły są prawidłowe?
Mam co do tego pewne wątpliwości. Wiemy przecież, że pieniądze z PPK będą lokowane w na rynku kapitałowym w papiery wartościowe, papiery dłużne, itp. Żaden z tych instrumentów nie ma miesięcznej kapitalizacji odsetek. Skąd więc taka metodologia? Nie mam pojęcia i nie umiem tego wytłumaczyć. Jedyna możliwość jaka przychodzi mi do głowy, to że fundusze obsługujące PPK będą prowadziły taką kapitalizację. Cóż, w tej kwestii pozostaje nam na razie obserwować.
Czy powstająca różnica ma istotny wpływ na końcowy wynik? I tak i nie.
Tak, bo na końcu powstają różnice na poziomie kilku tysięcy złotych na całym kapitale, a im więcej lat obejmuje etap oszczędzania tym różnica jest większa.
Nie, bo z punktu widzenia średniego wyniku Otwartych Funduszy Inwestycyjnych, które w ciągu 19 lat osiągnęły średnią stopę zwrotu na poziomie 5,95%, różnica pomiędzy 3,5% a 3,56% traci na znaczeniu.
Ostatecznie więc uważam, że przyjęcie miesięcznej kapitalizacji odsetek, a co za tym idzie odrobinę wyższej rzeczywistej stopy oprocentowania nieco podkolorowuje wynik w oficjalnym kalkulatorze, ale nie jest to wartość, o którą będę kruszył kopię. Warto jednak zdawać sobie sprawę z tego faktu.

Czy opłaca się uczestniczyć w PPK?

Mając do dyspozycji narzędzie w postaci Jawnego kalkulatora PPK możemy zacząć zastanawiać się nad sensownością przystąpienia do PPK i zrobić to na podstawie twardych danych.
Najpierw zobaczmy jakie ścieżki mamy do wyboru. Teoretycznie drogi są tylko dwie: przystąpić do PPK albo nie przystąpić do PPK. Takie dwa warianty oczywiście przeanalizujemy, ale w praktyce dróg jest więcej. Oprócz wersji przystąpić albo nie przystąpić jest przecież jeszcze opcja przystąpienia i wcześniejszej rezygnacji z PPK. Zwracam na to uwagę, bo ta opcja tworzy przestrzeń do innych rozwiązań i możliwości. Ustawa o PPK dopuszcza przecież możliwość wcześniejszej rezygnacji z PPK i pozwala też na ponowne zapisanie się do PPK po wcześniejszej rezygnacji. Co więcej, nawet jeżeli sam się ponownie nie zapiszesz to system co 4 lata będzie zapisywał Cię bez Twojego udziału, automatycznie.
Jak wspomniałem ten mechanizm tworzy przestrzeń do realizacji innych form oszczędzania z wykorzystaniem PPK. Rozpatrzymy więc przypadek, w którym dokonujemy wcześniejszej rezygnacji z PPK. Policzymy ile pieniędzy otrzymamy w takiej sytuacji i na tej podstawie zbudujemy inny sposób oszczędzania, dla osób, które nie mają zaufania do polityki. Szczegóły zdradzę poniżej.

Wariat 1: oszczędzamy w PPK
Żeby nie mnożyć niepotrzebnie wyliczeń przyjmijmy obliczany wcześniej wariant (pełny zastaw danych przedstawiałem nieco wyżej i nie będę go tu powielał). Przykład będzie więc dotyczył osoby mającej obecnie 35 lat, zarabiającej 3000 PLN netto.
Wyniki obliczeń rok po roku znajdują się w dolnej części kalkulatora oznaczonej dużym nagłówkiem: „Szczegóły obliczeń jawnego kalkulatora PPK” (wiersze arkusza od 24 w dół jak na ilustracji poniżej).

Pierwsza kolumna to czas w oszczędzania w latach. Kolumna ta jest powielona w kolejnych sekcjach ciągnących się w prawą stronę arkusza, tak był łatwiej było czytać dane.

Kolumna druga to Wynagrodzenie. Zawiera wysokość wynagrodzenia w kolejnych latach z uwzględnieniem prognozowanego rocznego wzrostu wynagrodzenia (2,8% rocznie). W tej kolumnie widzimy więc jak będzie się zmieniało wynagrodzenie brutto w kolejnych latach.

Sekcja „Roczna wysokość wpłaty”

Ten fragment arkusza zawiera obliczenia wysokości wpłat, jakie będą odprowadzona co miesiąc w kolejnych latach oszczędzania do PPK. Wartości obliczane są na podstawie obowiązującego w danym roku wynagrodzenia brutto i jest to suma wpłat z 12 miesięcy danego roku. Osobno obliczane są wartości wpłat od pracownika, pracodawcy i państwa, oraz ich suma w każdym roku.
Widać wyraźnie, że wraz z upływem czasu udział państwa we wpłatach będzie regularnie malał. W pierwszym roku wyniesie on prawie 22% (głównie ze względu na wpłatę powitalną), a w 25 roku oszczędzania (czyli wtedy gdy nasz 35-latek osiągnie wiek 60 lat) spadnie do 6,5%. Suma składek w ostatnim, 25 roku oszczędzania wyniesie 3 670,57 PLN. Z czego 1 960,33 to wpłata pracownika, 1 470,24 PLN to wpłata pracodawcy, a 240 PLN wpłata od państwa.

Sekcja „Suma wpłat narastająco”

Wartości podane w tej sekcji to nic innego jak zsumowane w sposób narastający wartości dokonanych w kolejnych latach wpłat. Narastająco oznacza, że wartość podana np. w 3 roku oszczędzania, to suma wpłat z lat: 1, 2 i 3. W naszym przypadku, gdy analizujemy okres 25 lat, w wierszu oznaczonym jako rok o numerze 25 znajdziemy wartość, która będzie sumą wpłat ze wszystkich lat od 1 do 25. Z zestawieniu widać, że po 25 latach oszczędzania pracownik wpłaci łącznie 35 886,22 PLN, pracodawca 26 914,66 PLN, a państwo 6 250,00 PLN. Suma wpłat będzie równa: 69 050,88 PLN.
Udział poszczególnych wkładów we wpłaconym kapitale to:
pracownik: 52%
pracodawca: 39%
państwo: 9%

Sekcja „Odsetki rocznie”

Tutaj znajdziemy informację na temat kwoty odsetek jakie każdego roku generował będzie zgromadzony przez nas kapitał. Wartości podane w tej sekcji to odsetki wygenerowane tylko w tym jednym roku, którego wiersz dotyczy. Obliczane są od całego kapitału z jakim wchodzimy od początku roku (czyli cały kapitał wraz z odsetkami z lat poprzednich) oraz od kolejnych wpłat dokonywanych w trakcie bieżącego roku, z uwzględnieniem, że większość składek nie pracuje przez cały rok, a tylko przez jego część.
Warto zauważyć, że odsetki od kapitału wygenerowane w 25 roku oszczędzania to 3 564,80 PLN, a suma wpłat w tym samym roku to 3 670,57 PLN, czyli prawie tyle samo. Przy założonych parametrach oszczędzania odsetki od kapitału w 25 roku oszczędzania przyniosą nam tyle samo pieniędzy co wszystkie wpłaty dokonane w tym roku. W kolejnych latach dochód z odsetek będzie wyższy niż suma wpłat dokonanych w danym roku. Na przykład w 35 roku oszczędzania (gdyby nasze oszczędzanie tyle mogło trwać) odsetki przyniosłyby aż 6 796,42 PLN podczas gdy suma wpłat ze wszystkich źródeł to 4 761,65 PLN.
Im więcej czasu mamy na oszczędzanie tym korzystniej dla nas … ale ta zasada dotyczy każdego rodzaju oszczędzania, nie tylko w PPK.

Sekcja „Kapitał narastająco”

To podsumowanie naszych obliczeń i ostateczny wynik oszczędności. Składają się na niego sumy cząstkowe z wpłat i odsetek wygenerowanych w trakcie oszczędzania. Łączny wynik oszczędzania zawiera oczywiście kolumna „Suma”. Wartości podawane są narastająco, co oznacza, że wartość podana dla danego roku to końcowy wynik, wraz ze wszystkimi oszczędnościami pośrednimi z wcześniejszych lat.
Jak widać, w 25 roku oszczędzania łączna suma oszczędności wyniesie 105 627,94 PLN i to będzie cały zgromadzony przez nas kapitał ramach PPK.
Ten sam wynik zobaczysz w górnej sekcji z wynikami obliczeń: „Efekt oszczędzania w PPK”. Arkusz działa bowiem tak, że zawsze oblicza wyniki dla przedziału czasu 50 lat, ale do wyświetlenia w górnej części jako wynik obliczeń wybiera wartość z komórki, która odpowiada czasowi oszczędzania wynikającego z różnicy lat miedzy początkiem a końcem oszczędzania. Dzięki temu mamy łatwy dostęp do szerszego zakresu danych bez konieczności zmiany danych wejściowych.

Sekcja „Wartość wcześniejszej wypłaty”

Uczestnictwo w PPK jest dobrowolne. W każdym momencie możemy z niego zrezygnować i zażądać wcześniejszej wypłaty. Wszystko fajnie, ale nadal nigdzie nie ma kalkulatora, który pozwoliłby to policzyć. Spróbujemy policzyć to sami.
Ogólne zasady podane w ustawie o PPK są takie:
– wartość wypłaty z wpłat własnych zostanie pomniejszona o obowiązujący podatek od zysków kapitałowych
– wartość wpłat od pracodawcy zostanie pomniejszona o 30% (ze względu na to, że były one zwolnione ze składek na ubezpieczenia społeczne) i kwota pomniejszenia zostanie przekazana do ZUS, jako składka na ubezpieczenie społeczne
– dopłaty od państwa przepadają i nie będą wypłacone

Szczegółowe zasady znajdują się w Art. 105 (Rozdział 15) ustawy o PPK i na tych zapisach oparłem się tworząc kalkulator. Oczywiście dołożyłem wszelkich starań, by właściwie zinterpretować jej zapisy i przeprowadzić wszystkie obliczenia zgodnie z nią. Jeżeli pojawią się jakieś uwagi lub wątpliwości na ten temat, to bardzo proszę o zamieszczanie ich w komentarzach pod tym wpisem.
Jak widać, dla każdego elementu składowego, z którego powstał końcowy kapitał, wypłatę liczy się inaczej. Trzeba więc napisać osobne formuły do obliczenia wypłaty z wpłat pracownika, pracodawcy i państwa. Przy czym ta ostatnia wydaje się najłatwiejsza, bo przy wcześniejszej wypłacie i rezygnacji z PPK z dopłat państwa nie dostaniemy nic.
Dla jasności krótko opiszę formuły według których obliczenia wykonuje jawny kalkulator PPK.

Obliczenie wypłaty z wpłat pracownika
Kwota do wypłaty zostanie pomniejszona o podatek od zysków kapitałowych, czyli w tym przypadku odsetek. Żeby policzyć kwotę do wypłaty, należy zsumować wszystkie odsetki jakie zostały wygenerowane w całym procesie oszczędzania i obliczyć wartość podatku od nich. Wartość do wypłaty powstanie po pomniejszeniu zgromadzonej kwoty kapitału z wpłat pracownika o obliczony podatek.

Obliczenie wypłaty z wpłat pracodawcy
Z wpłat pracodawcy trafi na nasze konto 70% kwoty wpłat, ale kwota ta zostanie pomniejszona o podatek kapitałowy od odsetek, jakie ten kapitał wygenerował. Należy więc obliczyć 70% kapitału końcowego, a następnie policzyć łączną wartość odsetek wygenerowanych przez tą część kapitału. Następnie policzyć podatek od tych odsetek i pomniejszyć kwotę kapitału do wypłaty (czyli 70% kwoty bazowej) o kwotę tych odsetek.

Obliczenie wypłaty z wpłat państwa
Formuła jest prosta. Kwota wynosi zawsze 0 PLN.

Wyniki obliczeń przy wcześniejszej wypłacie
Oczywiście ostateczną kwotę do wypłaty jaka powinna trafić na nasze konto zawiera kolumna „Suma”. Żeby zorientować się ile tak naprawdę tracimy w formie naliczonych podatków rezygnując z PPK, warto porównać ze sobą wyniki z tych samych okresów oszczędzania.
Zobaczmy więc wyniki dla analizowanego przez nas przykładu (25 lat oszczędzania).
Jeżeli wytrzymamy w PPK do samego końca, czyli do 60 roku życia to kapitał, z którego będziemy mogli skorzystać to: 105 627,94 PLN.
Jeżeli tuż przed czyli przysłowiowe „5 minut” przed osiągnięciem 60 roku życia zrezygnowalibyśmy z udziału w PPK lub zażądalibyśmy wypłaty wszystkich oszczędności na raz, to na nasze konto trafi: 77 774,20 PLN. Będzie to mniej o 27 853,74 PLN. Ogromna różnica i z każdym rokiem oszczędzania ta różnica coraz mocniej się powiększa.

Sekcja „Samodzielne oszczędzanie”

Zadajmy sobie jednak pytanie, czy w ogóle warto brać udział w PPK? Może samodzielnie jesteśmy w stanie zaoszczędzić więcej?
Ta sekcja zawiera właśnie symulację takiego przypadku.
Przyjmijmy założenie że:
– samodzielnie odkładamy dokładnie taką samą kwotę jaką z naszej pensji zabierano by nam na PPK
– nie uczestniczymy w PPK więc rezygnujemy z dopłat od pracodawcy
– rezygnujemy z dopłat państwa
– oprocentowanie kapitału przyjmujemy identyczne jak w PPK, ale nie tracimy 0,6% za zarządzanie kapitałem, ponieważ zarządzamy nim sami. Efektywne roczne oprocentowanie kapitału jest więc o 0,6% wyższe niż w PPK.
Obliczenia pozwolą nam odpowiedzieć na pytanie, czy wyższe efektywne oprocentowanie zrekompensuje nam rezygnację z dopłat pracodawcy i państwa, które mielibyśmy uczestnicząc w PPK.
Wartość oszczędności odczytujemy z kolumny „Suma” odpowiadającej 25 rokowi oszczędzania. Zaoszczędzona w ten sposób kwota wraz z odsetkami to 54 115,99 PLN i jest to już kwota do wypłaty po potrąceniu podatku od dochodów kapitałowych, któremu te oszczędności podlegają.
Jest to mniej o 51 511,94 PLN (!!!) niż gdybyśmy do końca uczestniczyli w PPK. Przepaść.
Wniosek jest prosty, samodzielne oszczędzanie bez dopłat (głównie od pracodawcy) nie przyniesie efektu, który byłby w stanie konkurować z wynikiem możliwym do osiągnięcia w PPK.

Co jeszcze można zrobić?

Załóżmy, że moje zaufanie do polityków jest ograniczone. Nie chcę rezygnować z PPK bo jest to dla mnie bardzo nieopłacalne, ale mimo wszystko chciałbym zrobić coś, co uniezależni mnie od groźnych dla mnie decyzji politycznych, które mogłyby odebrać mi moje oszczędności w ramach PPK. Co zrobić?
Przychodzi mi do głowy pewien pomysł, który nazwałem oszczędzaniem hybrydowym. Dlaczego hybrydowym? Bo łączy dwa rodzaje oszczędzania: w PPK i poza PPK.
Ustawa o PPK mówi, że każdy uczestnik może zrezygnować z udziału w PPK oraz w dowolnym momencie do niego wrócić (dokument rezygnacji z PPK musi spełniać określone wymagania. Piszę o tym więcej w artykule: Rezygnacja z PPK – wzór dokumentu rezygnacji, informacje, zasady rezygnacji. Czy warto rezygnować z PPK?). Załóżmy więc, że raz na 4 lata (czyli w rytmie wyborów parlamentarnych) decyduję się na rezygnację z PPK. Wypłacam wszystkie pieniądze i lądują one na moim koncie. Wypłacone pieniądze samodzielnie inwestuję w fundusze kapitałowe i natychmiast ponownie zapisuję się do PPK. Przez następne 4 lata znowu uczestniczę w PPK. Po kolejnych 4 latach ponownie rezygnuję z PPK i wypłacone pieniądze dokładam do poprzednio wypłaconych, inwestując samodzielnie. Co 4 lata proces się powtarza.
Co mi to daje?
Po pierwsze: na moje konto wpływają trzy wpłaty (ode mnie, od pracodawcy i od państwa)
Po drugie: wypłacając pieniądze co 4 lata uniezależniam się od politycznych zmian i pomysłów, które mogłyby być groźne dla moich oszczędności
Po trzecie: przy wcześniejszej wypłacie tracę co prawda wpłaty, których dokonało państwo, a od pozostałych muszę odprowadzić podatki, ale zyskuję dodatkowe pieniądze, które pochodzą od wpłat pracodawcy
Po czwarte: wypłacone pieniądze inwestuję nadal w fundusze inwestycyjne i mogę założyć że odsetki uzyskane od nich będą wyższe o około 0,6% niż w PPK, ze względu na brak opłaty za zarządzanie.
Pozostaje tylko z wykorzystaniem Jawnego kalkulatora PPK wykonać odpowiednie obliczenia, modyfikując kwotę zarobków zgodnie z jej wzrostem co 4 lata i odczytując kwotę do wypłaty, przy opcji wcześniejszej wypłaty po 4 latach, oraz policzyć jakie odsetki przyniesie gromadzony kapitał przy samodzielnym inwestowaniu. Zrobiłem to oczywiście dla naszych przykładowych danych, na których od początku artykułu prowadzimy kalkulacje. Pełną tabelę z wynikami za okres 50 lat zamieszczam poniżej.

Jak widać w 25 roku oszczędzania (czyli dla naszego przykładu) na naszym koncie będzie znajdowała się kwota 78 447,20 PLN. Jak to się ma do innych wariantów oszczędzania?

Opłacalność różnych form oszczędzania – krótkie wnioski

Zbierzmy wszystkie wyniki razem i zobaczmy.

Z powyższego zestawiania widać wyraźnie, że PPK dzięki zastosowanym w nim preferencjom (zwolnienie z podatków, dopłaty państwa) nadal wypada zdecydowanie najlepiej. Żadna z pozostałych form oszczędzania nie jest w stanie konkurować z PPK. Najlepsza z pozostałych form oszczędzania daje wynik gorszy o prawie 30%. To dużo. Bardzo dużo.
Całkowita rezygnacja z PPK to bardzo nieopłacalna wersja i nie warto tego robić. Jeżeli zmniejszenie wartości wynagrodzenia o kwotę Twojej wpłaty na PPK stanowi dla Ciebie wyzwanie finansowe i powoduje problemy z zapięciem budżetu domowego, to warto rozważyć i opracować plan „B”, polegający na okresowej rezygnacji i ponownym szybkim przystąpieniu do PPK (np. po roku). Środki pozyskane z pierwszej wypłaty z PPK zrekompensują Ci z nawiązką dokonane w tym czasie wpłaty do PPK (dostaniesz zwrot swoich wpłat + do tego sporą część wpłat pracodawcy), umożliwiając kontynuację uczestnictwa w PPK.
Jeżeli PPK nie budzi Twojego zaufania i zakładałeś całkowitą rezygnację z uczestnictwa w nim, to powiem krótko: nie opłaca Ci się to. Możesz skorzystać z możliwości okresowej rezygnacji z PPK i ponownego przystąpienia. W rozpatrywanym przez nas przypadku takie zachowanie pozwoli Ci zgromadzić kapitał większy o prawie 45% większy, niż przy całkowitej rezygnacji z PPK (dzięki temu odzyskujesz część wpłat pracodawcy). Co ciekawe, hybrydowa forma oszczędzania może nawet przynieść odrobinę lepszy efekt niż jednorazowa rezygnacja z PPK na późnym etapie oszczędzania (porównaj wyniki w oszczędzania hybrydowego i przy wcześniejszej całkowitej wypłacie).
Cóż, obiektywnie muszę przyznać, że na razie nie widzę więc alternatywy, która była by lepsza lub co najmniej tak opłacalna jak PPK.

Co zrobię ja?

Przystąpię do PPK, ale bacznie będę obserwował ich wyniki. Decyzję co zrobić z nimi dalej będę podejmował na bieżąco. Jeżeli pojawi się jakiekolwiek zagrożenie np. nacjonalizacji zebranych pieniędzy, nie będę wahał się ani chwili. Dokonam wypłaty z PPK. Zawsze będę mógł wrócić, gdy zagrożenie minie. Jeżeli wyniki PPK nie będą takie jak wskazują na to obecne analizy, to zawsze mam przecież Jawny kalkulator PPK i mogę przeliczyć ponownie co opłaca mi się najbardziej.

Masz inne pomysły na temat oszczędzania w PPK? Inne wnioski? Podziel się nimi w komentarzach pod artykułem!

Ważne dla mnie!

Wkładam w artykuły dużo pracy, bo traktuję swoich czytelników poważnie i staram się, by treści były wartościowe i przydatne. Chciałbym więc byś zrobił coś dla mnie. Drobnostkę, która zajmie Ci kilka sekund. Poniżej znajdują się przyciski pozwalające polubić stronę, udostępnić artykuł i oraz ocenić artykuł. Wystaw artykułowi wysoką ocenę (5 gwiazdek mile widziane), polub go, udostępnij znajomym na Facebooku. To tylko kilka kliknięć, a blog, który żyje z odwiedzin ma szansę się rozwijać.
Dla Ciebie to niewiele, tylko tyle … a dla mnie AŻ TYLE!

Dziękuję!
Jacek

Udostępnij: